صنعت ساخت و ساز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و سنتی‌ترین صنایع جهان، در دهه گذشته با موجی از فناوری‌های نوین مواجه شده است. تحول دیجیتال یا Digital Transformation به فرآیند بهره‌گیری از ابزارهای فناورانه برای افزایش بهره‌وری، شفاف‌سازی فرآیندها، کاهش هزینه‌ها و تسریع اجرا اطلاق می‌شود.
با این حال، در بسیاری از شرکت‌های ساختمانی، مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه، این تحول با موانع متعددی روبرو است. در این مقاله به بررسی دقیق مفهوم تحول دیجیتال، مزایا، ابزارهای کلیدی، موانع اجرایی و راهکارهای پیشنهادی برای شرکت‌های عمرانی و ساختمانی پرداخته‌ایم.
تحول دیجیتال چیست و چرا برای ساخت و ساز حیاتی است؟
تحول دیجیتال در صنعت ساخت به معنای ادغام فناوری‌های دیجیتال در تمامی بخش‌های شرکت از طراحی گرفته تا اجرا، نظارت، فروش و خدمات پس از تحویل است. این تحول نه فقط به معنای خرید نرم‌افزار یا استفاده از اپلیکیشن است، بلکه نیازمند بازنگری در فرآیندهای سازمانی و مدل ذهنی تیم مدیریتی است.
دلایل اهمیت تحول دیجیتال:
- افزایش رقابت در پروژه‌های بزرگ و نیاز به دقت بالا در زمان‌بندی و هزینه
- پیچیدگی روزافزون قوانین ایمنی، محیط زیست و کیفیت ساخت
- الزام به مستندسازی شفاف برای کنترل پروژه‌های کلان و چندجانبه
چرا زنجیره تأمین در صنعت انرژی به بلاکچین نیاز دارد؟
صنعت نفت و گاز از جمله پیچیده‌ترین زنجیره‌های تأمین را دارد. یک پروژه معمولی انرژی ممکن است شامل ده‌ها تأمین‌کننده از کشورهای مختلف، صدها سند فنی و تجاری، و هزاران تراکنش مالی باشد. در چنین شرایطی، استفاده از روش‌های سنتی مانند اکسل یا ایمیل برای مدیریت زنجیره، ناکارآمد و پرخطر است.
برخی مشکلات رایج:
- جعل اسناد حمل یا گواهی استاندارد
- عدم هم‌زمانی اطلاعات میان بازیگران مختلف
- تاخیر در تحویل تجهیزات به علت شفاف نبودن مسیر تأمین
- هزینه‌های غیرضروری ناشی از خطاهای انسانی یا داده‌های تکراری
فناوری بلاکچین با فراهم کردن امکان اشتراک‌گذاری اطلاعات معتبر و غیرقابل تغییر، می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حذف کند.
ابزارهای کلیدی تحول دیجیتال در شرکت‌های عمرانی
- مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM):
BIM یک مدل سه‌بعدی دیجیتال از پروژه است که تمامی اطلاعات سازه‌ای، تاسیساتی، برنامه‌ریزی زمانی و هزینه‌ای را به صورت یکپارچه ارائه می‌دهد. این ابزار به کاهش خطاهای اجرایی و بهبود هماهنگی بین تیم‌ها کمک می‌کند. - سیستم‌های ERP ساختمانی:
با استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت منابع سازمانی (ERP)، بخش‌های مالی، خرید، پروژه و منابع انسانی در یک بستر واحد به هم متصل می‌شوند. - واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR):
این فناوری‌ها امکان بازدید پیش از ساخت، شبیه‌سازی مشکلات اجرایی و آموزش پرسنل را فراهم می‌کنند. - استفاده از پهپادها و سنسورها:
برای بررسی پیشرفت پروژه، ایمنی سایت و کنترل کیفیت، ابزارهایی مانند پهپادها، دوربین‌های هوشمند و حسگرهای محیطی بسیار موثر هستند.
مزایای تحول دیجیتال برای شرکت‌های ساختمانی
- کاهش دوباره‌کاری‌ها و خطاهای اجرایی
- افزایش بهره‌وری تیم‌ها و کاهش زمان پروژه
- ارتقاء شفافیت در قراردادها، گزارش‌دهی و صورت وضعیت‌ها
- دسترسی لحظه‌ای به اطلاعات پروژه برای مدیران و ذی‌نفعان
موانع رایج در پیاده‌سازی تحول دیجیتال
علیرغم مزایای بالا، بسیاری از شرکت‌های ساختمانی در اجرای موفق تحول دیجیتال با چالش‌هایی مواجه‌اند:
- مقاومت سازمانی در برابر تغییر
- نبود زیرساخت فناوری مناسب
- کمبود نیروی انسانی متخصص در IT ساختمانی
- هزینه اولیه بالا برای خرید تجهیزات و آموزش
- نبود فرهنگ داده محور در سطوح مدیریتی
راهکارهای پیشنهادی برای تسهیل اجرای تحول دیجیتال
- شروع از یک پروژه آزمایشی (Pilot) برای ارزیابی مزایا
- آموزش مستمر تیم‌های اجرایی و مدیریتی
- انتخاب فناوری متناسب با نیاز و مقیاس پروژه
- استفاده از مشاوران فناوری اطلاعات با تجربه در صنعت ساخت
- مشارکت با شرکت‌های تخصصی در حوزه دیجیتال
دکتر موسی روشندل به عنوان یکی از چهره‌های برجسته در حوزه مدیریت صنایع و سرمایه‌گذاری، نقش مهمی در ورود فناوری‌های تحول‌آفرین به بدنه صنعت ایفا کرده است. او با تکیه بر تجربه و نگاه راهبردی، تحول دیجیتال را نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای بقای رقابتی می‌داند. تحت هدایت دکتر روشندل، هلدینگ ارس به پیشگام استفاده از فناوری‌های دیجیتال در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی تبدیل شده است.
هلدینگ ارس با رویکردی یکپارچه و آینده‌نگر، توانسته است مفهوم تحول دیجیتال را در سطح ساختارهای عملیاتی و مدیریتی خود پیاده کند. از طراحی دیجیتال تا کنترل پروژه‌های برخط، این هلدینگ الگویی نوین از مدیریت صنعتی مبتنی بر داده و فناوری ارائه داده است. هم‌افزایی بین شرکت‌های زیرمجموعه، باعث شده تجربه دیجیتال از سطح یک ابزار، به یک مزیت رقابتی تبدیل شود.
شرکت Aras IT به عنوان بازوی فناوری هلدینگ ارس، در حوزه پیاده‌سازی سیستم‌های دیجیتال در شرکت‌های ساختمانی و پروژه‌های زیرساختی فعال است. این شرکت با طراحی راهکارهای اختصاصی برای صنعت ساخت، از جمله سیستم‌های BIM، کنترل پروژه، مدیریت داده‌ها و اتوماسیون سازمانی، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا مسیر تحول دیجیتال را با دقت و کارایی طی کنند.
